نویسنده: آرش سلطانعلی
استیتمنت متنی است که به منظور توصیف یک اثر هنری یا مجموعه ای از آثار هنری و تصریح و تشریح هدف خلق، چگونگی فرآیند ساخت و نوع مدیوم بکار رفته نوشته میشود و بوسیله تعامل با اثر از طریق کلمات، فهم عمیقتری به مخاطبان خواهد داد.
همچنین یک استیتمنت خوب میتواند شما را در دریافت یک بورسیه تحصیلی، اقامت هنری و یا حضور در یک فراخوان هنری به موفقیت برساند. جملات اول یک استیتمنت حرفهای توانایی آن را دارند تا نظر داوران را کاملا به سمت خود جلب کنند و نتایج را به نفع شما تغییر دهند. جدا از اینکه این متن در کاتالوگ گالری، بیانیه نمایشگاه و یا در وب سایت و سایر رسانه ها استفاده شود امکان این را دارد تا از لحاظ کارکرد مفهومی به چشم زیرنویس برنامه پخش زنده نگاه شود تا تاثیر عمیقی بر مخاطبان بگذارد.
چگونه یک استیتمنت بنویسید؟
در نوشتن یک استیتمنت علاوه بر آگاهی به نوع استیتمنت، نکات مهمی را بایستی از لحاظ رعایت الزامات و یا موارد ممنوعه در نظر بگیرید. پاسخ به سه پرسش اصلی جزو عناصر اصلی تشکیل دهنده متن استیتمنت هستند:
چرا ؟ چه چیز ؟ چگونه ؟
دقت کنید که فراتر از مرزها و محدوده های ممنوعه ننویسید. محدوده های ممنوعه یعنی از بیان شاعرانه، بیان پرطمطراق، بیان کلیشه ای، بیان تخصصی و یا از کلی گوئی پرهیز کنید. به متون ارجاع ندهید. از بکار بردن جملات بلند خودداری کنید. معنی تصویر را دوباره به کلمات تبدیل نکنید.
از سوی دیگر نکات زیر به شما در نوشتن یک استیتمنت حرفهای کمک میکند:
جملات شما باید واضح، شفاف، کوتاه، صریح و روان باشند. همچنین بیان انگیزه، الهامات و دغدغه شما برای آفرینش هنری یا گردآوری آثار، مکمل فضای اثر یا آثار خواهد بود.
اکنون به سه پرسش فوق بپردازیم:
چرا ؟
پرسش از چرایی و فلسفه خلق اثر یا گردآوری آثار، به رسالت هنری و مبانی نظری از قبیل مفاهیم زیبایی شناسی، جامعه شناسی، سیاسی و روانشناختی میپردازد. از این طریق شما میتوانید ایده اصلی و بخشهای پنهان اثر را روشن کنید، ذهن مخاطب را درگیر کرده و چالشها و پرسشهای فلسفی و مفهومی را پیش روی او قرار دهید و با توجه کردن به مسائل روز و محوریت قرار دادن روایت های مهم به جریانهای معاصر هنر روز نزدیک شوید.
چه چیزی ؟
مشخص کردن اینکه چه چیزی یا چه مدیومی را ارائه میدهید بسیار مهم است و به تعیین مرزهای بینارشتهای کمک خواهد نمود.
چگونه ؟
توضیح فرایند کار، مواد و مصالح انتخابی، انگیزه، الهامات و خلاقیتهای به کار رفته در اثر بایستی در این قسمت مشخص شود.
انواع استیتمنت و مخاطبان آن:
متن استیتمنت بسته به نوع کاربرد، مکان یا هدفی که مورد استفاده قرار خواهد گرفت تغییر میکند.
انواع این متون عبارتند از:
برای استفاده دریک نمایشگاه انفرادی یا گروهی، از قبیل دیوار گالری و کاتالوگ نمایشگاه
مسائل کلی که باید در نوشتن متن استیتمنت برای یک «نمایشگاه» در نظر گرفت، این است که علاوه بر رعایت نکات مهم و ممنوعه که در بالا اشاره شد، و همچنین نوشتن از سه پرسش اصلی ذکر شده، یعنی اشاره به فلسفه خلق اثر، مدیوم و فرایند کار، بسیاری از کیوریتورها تنها نوشتن از فلسفه و مبانی نظری آثار را برای این نوع از استیتمنت کافی میدانند، زیرا باید متنی کوتاه و در عین حال راهگشا پیش روی مخاطب قرار داد.
نمایشگاه انفرادی:
متن استیتمنت میتواند در حدود ۱۰۰ تا ۵۰۰ کلمه باشد و همانطور که اشاره کردم تنها به بخش «چرایی» اثر پاسخ دهد. علاوه بر این به دلخواه میتوانید دلیل انتخاب آثار را از میان مجموعه کارهای هنرمندان، سایز و متریال مورد نظر، در صورت اهمیت و تاثیر، را شرح بدهید.
نمایشگاه گروهی:
علاوه بر رعایت تعداد کلمات مانند مورد فوق، میتوانید ویژگیهای مشترک و متفاوت آثار هنرمندان را نیز ذکر کنید.
در کاتالوگ نمایشگاه متن شما میتواند علاوه بر چرایی، چگونگی و چیستی اثر را نیز توضیح دهد تا کمی از استیتمنت همان نمایشگاه متمایز باشد.
برای استفاده در بیانیه، پروپوزال، مصاحبه، کتاب و رزومه به منظور دریافت رزیدنسی و بورسیه تحصیلی، متن مورد نظر باید طولانی تر و مفصل تر باشد و از جملات کامل، جامع و ضمیر اول شخص بایستی استفاده کنید. متن شما میتواند حدود ۷۰۰ کلمه، یک صفحه، یا بیشتر را به خود اختصاص دهد. همچنین تمام موارد مهم و ممنوعه و پاسخ به سه سوال اصلی را در نوشتن متن خود رعایت کنید و این نکته را نیز در مرکز توجه خود قرار دهید که انسجام پاراگراف اول شما در موقعیت های تعیین کننده ای مانند رزیدنسی، پروپوزال و رزومه که نیاز به جلب توجه داوران در کمترین زمان ممکن برای بهترین انتخاب را دارد، بسیار تعیین کننده است و این مساله بر لزوم صراحت، صداقت و رعایت اصول متن تاکید دارد.
دست آخر مواردی که در بیشتر منابع برای فرایند نوشتن استیتمنت به آن توجه میشود خالی از لطف نیست:
ابتدا با در نظر گرفتن سه پرسش اصلی، یک متن کلی بر اساس کلمات توصیف کننده اثر بنویسید و سپس به مجموعه تان نگاهی دوباره بیندازید و با توجه به ویژگیهای آنها، متن را ویرایش کنید و آن را با دوستانتان در میان بگذارید تا نکات جامانده و اشتباهات مفهومی و تایپی را اصلاح کنید. همچنین این کار، امکان دریافت بازخورد و نوع درک و فهم خواننده را برای شما میسر خواهد کرد. بدین ترتیب افق های ادراک مفاهیم و معانی اثر برای شما و مخاطب در موقعیتها و کاربردهای مختلف آشکار خواهد شد و شما را در مسیر تخصصی تان یاری خواهد کرد.
آرش سلطانعلی